«Люстэрка» ўжо расказвала пра тое, як беларускія ўлады патрабавалі ад Google перадаць інфармацыю карыстальнікаў. У справаздачах пра празрыстасць мы знайшлі іх патрабаванні і пра выдаленне звестак. Напрыклад, фільма з крытыкай «высокапастаўленага палітычнага дзеяча і ўрада ў цэлым». Расказваем, як кампанія абышлася з відавочна «палітычным» зваротам.
YouTube
З 2011 года да сёння беларускія ўлады 31 раз выстаўлялі патрабаванні выдаліць які-небудзь кантэнт. Амаль палова — 17 — датычыла ролікаў на YouTube (нагадаем, гэты сэрвіс функцыянуе як даччыная кампанія Google).
Прычыны для выдалення відэа агучваліся самыя розныя: і «нацыянальная бяспека», і «паклёп», і «аўтарскія правы», і «канфідэнцыйнасць». Адпраўнікамі запытаў былі як дзяржорганы, так і адзінкавыя службовыя асобы, таксама ў карпарацыю дасылалі рашэнні судоў.
Звычайна Google не называе ведамстваў, ад якіх атрымала запыты, і не раскрывае падрабязнасці. Але ў двух выпадках кампанія вырашыла расказаць дэталі: «Мы расказваем пра запыты, якія ўяўляюць грамадскі інтарэс, каб прадэманстраваць усю разнастайнасць патрабаванняў, што нам выстаўляюцца».
У другім паўгоддзі 2020 года Google атрымала запыт Міністэрства інфармацыі Беларусі. Ведамства патрабавала выдаліць тры відэа з YouTube, бо суд прызнаў, што ў іх ёсць «экстрэмісцкія» матэрыялы.
Два відэа — гэта дакументальныя фільмы, якія крытыкуюць «высокапастаўленага палітычнага дзеяча і ўрад у цэлым». Google не паказвае імені «палітычнага дзеяча», але можна паспрабаваць дапусціць, пра каго магла ісці гаворка. У трэцім відэа абмяркоўваліся антыўрадавыя пратэсты. Аўтары зваротаў аднеслі іх да катэгорыі «нацыянальная бяспека».
Пра якія відэа можа ісці гаворка? Google не паведамляе назваў відэа, якія патрабавала выдаліць Міністэрства інфармацыі. Да канца 2020 года ў Рэспубліканскім спісе «экстрэмісцкіх» матэрыялаў было не так шмат «палітычнага» кантэнту.
Не выключана, што гаворка пра відэа Паўла Спірына «Наркатрафік у Беларусі: як МУС і Лукашэнка забіваюць беларусаў» на канале «Стоп таракан «і фільм «Лукашэнка. Крымінальныя матэрыялы» ад аўтараў YouTube-канала Nexta. Таксама «экстрэмісцкім» у гэты перыяд прызналі запіс «Палітычныя затрыманні ў Беларусі — «No pasaran — СТОП, таракан!» — Беларусы за перамены» на канале «Безумный критик» (цяпер гэтае відэа недаступнае анлайн).
Да якога ж рашэння прыйшла карпарацыя? Яна не стала выдаляць відэа, «бо тыя не ўтрымлівалі экстрэмісцкіх матэрыялаў».
Яшчэ адзін «палітычны» запыт з Беларусі прыпаў на другое паўгоддзе 2018 года. Беларуская дзяржтэлерадыёкампанія запатрабавала выдаліць з YouTube чатыры відэа з прычыны парушэння аўтарскіх правоў. Паводле звароту, у роліках выкарыстоўваліся кадры дзяржкампаніі і пры гэтым ролікі крытыкавалі «вядомага палітыка» (Google зноў не называе канкрэтнага прозвішча).
Адміністрацыя сэрвісу пакінула відэа ў доступе. Паводле аўтараў справаздачы, «запыт не ўяўляў сабой абгрунтаванай скаргі на парушэнне аўтарскіх правоў».
Скаргі ад беларускіх дзяржорганаў у Google паступалі з 2016-га да 2020 года. Вынікі такія: «выдаленае паводле патрабаванняў закона» ўсяго адно відэа (кампанія не паведамляе, якое менавіта, але адзначае, што гэта было ў 2019 годзе), «меры прынятыя» адносна сямі запытаў у 2016 і 2018 годзе. Ва ўсіх астатніх выпадках карпарацыя адхіляла запыты з Беларусі альбо спасылалася на тое, што звестак недастаткова.
Пошук Google
Беларускія ўлады спрабавалі не толькі выдаліць відэа з YouTube, але і падправіць вынікі вэб-пошуку Google. З такой просьбай яны звярталіся ў Google дзевяць разоў, патрабаванні датычылі 40 «элементаў кантэнту».
У першай палове 2020 года ў адрас карпарацыі прыйшло чатыры запыты, якія грунтаваліся на распараджэннях суда па справах пра паклёп. Яны датычылі 17 вынікаў пошуку. Вынік такі: у васьмі выпадках карпарацыя адмовіла, у сямі — вырашыла, што звестак недастаткова, у двух — выдаліла кантэнт.
У 2021-м і 2022-м дзяржорганы пісалі ў Google зноў — хацелі выдаліць 11 элементаў пошуку з паклёпам і яшчэ пяць, звязаных з прыватнасцю і бяспекай. Не атрымалася: усе запыты адхілілі. Пасля гэтага карпарацыя не атрымлівала запытаў з Беларусі.
Чытайце таксама
